Russisch: computers en nieuwe media
Letters
Toetsenbordindeling
Als je Russisch leert is het belangrijk om in je tekstverwerker (zoals Microsoft Word) of in je internetbrowser (zoals Google Chrome) cyrillische tekst te kunnen typen.
Oorspronkelijk ondersteunde Windows alleen de toetsenbordindeling die in Rusland gebruikelijk is. Dat betekent dat onder de toetsen A, S, D en F enz. de cyrillische letters Ф, Ы, В en А enz. schuilgaan. Voor wie gewend is om met een qwerty-toetsenbord te typen, is dat niet handig. In recentere versies van Windows (Windows 10) vind je als alternatief ook een Russisch 'mnemonisch' toetsenbord, waar de A, С, Д en Ф inderdaad onder de A, S, D en F zitten. Maar dat toetsenbord heeft weer andere eigenaardigheden; sommige cyrillische letters vind je alleen door combinaties van Latijnse letters in te tikken (SC levert bijvoorbeeld Щ op).
Er bestaan echter oplossingen voor dit probleem. Download bijvoorbeeld voor je Windows-computer Microsoft Keyboard Layout Creator (MSKLC) en voor je Mac Ukelele om een toetsenbordindeling te maken en te installeren waarbij de cyrillische letters onder die Latijnse letters terug te vinden zijn waar ze wat klank of vorm betreft het meest op lijken. Voor Windows-MSKLC vind je zo'n toetsenbord hier; dit kun je ook gebruiken om de oefeningen Russische grammatica te maken in Remindo (klik hier voor de handleiding). Voor Mac-Ukelele vind je zo'n toetsenbord hier (cyrillisch) en hier (Unicode).
Automatische transliteratie
Mocht je onverhoopt een keertje niet de beschikking hebben over een toetsenbord waar je Russisch op kunt typen, dan biedt de website translit.ru uitkomst. Je kunt je Russisch typen in Latijnse transliteratie (in de Engelse variant), wat dan automatisch wordt omgezet in cyrillisch.
Automatische omzetting gebeurt ook in google translate: kies als brontaal Russisch en typ in Latijnse transliteratie (weer in de Engelse variant). Druk daarna op de spatiebalk.
Lettertypen
De gangbare lettertypen die op een Windows-computer beschikbaar zijn, bevatten ook cyrillische karakters. Maar soms wil je meer: de cyrillische letters uit de oude Russische spelling (van voor 1918), of allerlei tekens uit het Internationaal Fonetisch Alfabet. Of, tijdens je studie niet onbelangrijk: klemtoontekens. Als je dit soort dingen wilt, kun je aparte lettertypes installeren, zoals TITUS Cyberbit Basic of Doulos SIL. Doulos SIL heeft een mooi klemtoonteken: het karakter 'Combining Acute Accent' (U+0301).
Zoeken
Let op: Voor 'wetenschappelijke' of 'academische' teksten die op het internet staan geldt hetzelfde als voor gedrukte teksten: ze moeten altijd uiterst kritisch benaderd worden. Ga er bij informatie op het internet vanuit dat ze onwaar is tenzij het tegendeel aan de hand van meerdere andere bronnen bewezen kan worden. Immers, er bestaat in verreweg de meeste gevallen geen enkel filter voor informatie die op het internet wordt gestort.
Een zeer nuttig (en gratis!) boekje om zo effectief mogelijk te zoeken is van Ewoud Sanders: EHBO. Eerste Hulp Bij e-Onderzoek voor studenten in de Geesteswetenschappen. Slimmer zoeken, slimmer documenteren (Amsterdam/Den Haag/Leiden 2011).
Als je op Russische sites wilt zoeken, kun je ook gewoon zoeken met Google. Je kunt dan wel het best gebruikmaken van Google.ru, de Russische site van Google. Schakel op die site de taal eventueel ook om van Nederlands naar Russisch. De rangschikking van de zoekresultaten verschilt namelijk van land tot land en van taal tot taal!
Verwijzen
Twee hoofdregels
- Vermeld bij het het verwijzen naar internetbronnen altijd het volledige adres (dus inclusief http:// of https:/ of ftp://).
- Vermeld de datum waarop je de bron hebt geraadpleegd.
Het vermelden van de datum is essentieel vanwege het veranderlijke karakter van het internet. Er is geen enkele garantie dat de pagina die je vandaag gevonden hebt, morgen nog hetzelfde is, of zelfs spoorloos verdwenen is.
Voorbeeld
Max Bader: "Het einde van de Russische Federatie", Leiden Rusland Blog, 11 augustus 2017, http://www.leidenruslandblog.nl/articles/het-einde-van-de-russische-federatie (4-11-2017).
Complicaties
Een extra complicatie bij het verwijzen naar internetpagina's is dat sommige adressen erg lang kunnen zijn of dat het adres op de adresregel niet de precieze pagina weergeeft. Ook werken sommige websites met tijdelijke adressen, bijvoorbeeld als je in databanken aan het zoeken bent, zodat de link een paar uur later al niet meer werkt. In dit soort gevallen kun je als alternatief het adres geven van de hoofdpagina en dan beschrijven hoe je bij de bewuste pagina uitkomt.
Voorbeeld
Je kunt naar het zoekresultaat voor het woord пировать in het Национальный корпус русского языка als volgt verwijzen: "НКРЯ, www.ruscorpora.ru > поиск в корпусе > 'пировать' (10-9-2012)".
Tips
- Controleer altijd of de link die je vermeldt, inderdaad bij de juiste pagina uitkomt!
- Bewaar een kopie van de webpagina op je eigen computer. In Google Chrome vind je die mogelijkheid onder Pagina opslaan als ... (Ctrl+S).
- Als je verwijst naar Wikipedia, kun je verwijzen naar de versie van de pagina zoals jij die gezien hebt. Die optie vind je in de linkerkolom onder 'Hulpmiddelen', met aanduidingen als Permanente koppeling, Permanent link en Постоянная ссылка.
- Als een webpagina opeens verdwenen is, kijk dan of Google hem nog in zijn geheugen heeft. Dit doe je door het volledige adres van de website in te geven, voorafgegaan door cache:. (Voorbeeld.) Sla deze pagina dan wel op, voordat ook die verdwenen is.
- De Wayback Machine archiveert zelfs meerdere versies van een pagina, al doet hij dat wel onregelmatig. (Voorbeeld.)
Met dank aan Pepijn Hendriks.